Digitale nomade: werken vanuit een ander land, hoe gaat Spanje hier mee om?

“Digitale nomaden”, we horen er steeds meer over en aangezien onze klanten veelal Europeanen zijn met een moderne mentaliteit en een ondernemende en innovatieve instelling, leek het ons een interessant onderwerp voor bedrijven en werknemers die meer over dit onderwerp willen weten en kansen willen creëren in Spanje. Wie voelt zich nou niet aangetrokken door het idee om in een ander land te werken en tegelijkertijd over de mogelijkheid te beschikken om jezelf te verrijken door middel van een meeslepende en culturele ervaring die langer dan slechts een paar dagen duurt? Hier gaat de term digitale nomade over.

De recente pandemie is er de oorzaak van geweest dat er in korte tijd een oplossing moest worden gevonden voor een andere manier van werken. Het thuiswerken werd in Spanje op grote schaal ingevoerd en gereguleerd en in vele gevallen heeft dit zowel voor de werkgever als de werknemer voordelen opgeleverd. Er was immers veel minder noodzaak om persoonlijk op de werkplek aanwezig te zijn en tegelijkertijd was er in veel gevallen geen sprake van een daling van de productiviteit of de kwaliteit.

Het digitale nomadisme gaat een stap verder dan het thuiswerken, waarbij een werknemer relatief dicht in de buurt van zijn of haar werkplek en in ieder geval binnen hetzelfde land blijft wonen. Bij digitaal nomadisme krijgen we te maken met een meer internationale dimensie: het internationale telewerken.

Het is een aantrekkelijk concept, dat steeds meer weerklank vindt en zelfs in juridische en niet-reglementaire teksten wordt gebruikt, maar wat betekent het nu eigenlijk concreet voor een juridische (arbeids)relatie? Wat betekent het bijvoorbeeld voor een Nederlands bedrijf als een werknemer vanuit Spanje wil werken?

Het digitale nomadisme kan uiteraard vergeleken worden met thuiswerken, maar aangezien de werkzaamheden in een ander land dan het land van herkomst worden verricht, zijn er voor het bedrijf andere elementen en verplichtingen aan verbonden die per geval onderzocht moeten worden. Dit brengt, zowel voor de werkgever als voor de werknemer, tal van uitdagingen en juridische verplichtingen met zich mee die eerst grondig bestudeerd moeten worden.

Het digitaal nomadisme of internationaal telewerken is op dit moment nog niet op Europees niveau geregeld, maar het begint inmiddels wel de aandacht van de wetgevers te trekken. Er ligt in Spanje een wetsontwerp ter bevordering van het ecosysteem van startende ondernemingen (in het Spaans: Proyecto de Ley de fomento del ecosistema de las empresas emergentes), ook wel de “Start-up-wet” (Ley de Startups) genoemd. Dit wetsontwerp heeft niet tot doel het internationaal telewerken te reguleren, maar er wordt in de toelichting wel over gesproken. Op EU-niveau bestaat de zogenaamde Nota Orientativa de la Comisión Administrativa de Coordinación de Sistemas de Seguridad Social de la Comunidad Europea van juni 2022 (de richtsnoer van de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels van de Europese Gemeenschap van juni 2022, oftewel de “EG-nota”), die meer gericht is op het internationale telewerken, hoewel het een niet-wetgevend en niet-bindend document is en slechts als leidraad dient totdat er meer initiatieven komen om het internationale telewerken te regelen.

Hoewel het hier om twee gevallen gaat die zich nog in een zeer pril stadium bevinden en waarschijnlijk nog gewijzigd zullen worden, is er in ieder geval een poging gedaan om het internationaal telewerk te definiëren. De Startup Wet verstaat onder internationaal telewerk: elk hooggekwalificeerd werk in combinatie met intensief toerisme van de werknemer in het land van tijdelijk verblijf. EG-nota daarentegen definieert het als werk dat wordt verricht “[….]”. (a) buiten de bedrijfsruimten van de werkgever of vestiging waar de beroepsactiviteit gewoonlijk wordt uitgeoefend, b) in een andere lidstaat dan die waar de bedrijfsruimten van de werkgever of vestiging zich bevinden, en c) waarbij gebruik wordt gemaakt van informatietechnologie om verbonden te blijven met de werkomgeving van de werkgever of vestiging, alsmede met die van klanten, teneinde de door de werkgever of klanten opgedragen taken te vervullen, in het geval van zelfstandigen […]”. Voor beide gevallen geldt uiteraard dat er een officiële overeenkomst tussen de partijen moet bestaan.

Hoewel het internationaal telewerken of het digitale nomadisme de belangstelling van nationale en EU-wetgevers heeft gewekt, is er op dit moment nog geen officiële regelgeving voor. Er bestaat dan ook geen lijst waarop in detail wordt beschreven aan welke wettelijke verplichtingen bedrijven moet voldoen. Bij dit type internationale constructies, dat naadloos aansluit bij de Europese Economische Ruimte (EER) en het vrije verkeer binnen de EU, moet er naast de wettelijke arbeidsvereisten ook rekening worden gehouden met andere verplichtingen, zoals fiscale verplichtingen (d.w.z. fiscale vestigingskwesties voor de werknemer en permanente vestiging voor de onderneming) en immigratieverplichtingen (denk aan het verkrijgen van visa en vergunningen die vóór de verhuizing naar Spanje moeten worden aangevraagd).

Kortom, er zijn momenteel ontwikkelingen op het gebied van de regelgeving met betrekking tot het digitale nomadisme, maar vooralsnog is er sprake van een beginfase.

Er zijn echter andere figuren waaronder dit type werknemer zou kunnen worden ondergebracht, te weten (i) de expat medewerker, of (ii) de zogenaamde “multi-país”-medewerker (internationale medewerker). In beide gevallen dient uiteraard aan bepaalde wettelijke voorschriften te worden voldaan en dienen de desbetreffende sociale verzekeringspremies te worden afgedragen:

(i)         Expat-medewerker: de sociale verzekeringspremie van het land waar de werknemer zijn gewone verblijfplaats heeft, kan tijdelijk worden gehandhaafd, zelfs wanneer de werknemer werkzaamheden in een andere lidstaat verricht, op grond van het grondbeginsel van het internationaal recht Lex Loci Laboris (artikel 11 van Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels), mits aan bepaalde vereisten is voldaan en het internationale telewerk plaatsvindt in landen van de EU, de Europese Economische Ruimte of landen waarmee overeenkomsten zijn gesloten. Het is van belang dat de onderneming van tevoren goed advies inwint over deze mogelijkheid aangezien artikel 12 van dezelfde verordening hierop een aantal uitzonderingen formuleert.

(ii)       De internationale “multi-país” medewerker: deze categorie is iets moeilijker te classificeren, omdat we hier te maken hebben met werknemers die meerdere dagen per week of per maand in één of meer andere lidstaten zouden kunnen werken. Evenals in het vorige geval kan de sociale verzekeringspremie van het land waar de werknemer zijn gewone verblijfplaats heeft, worden gehandhaafd, maar alleen als hij of zij een aanzienlijk deel van de werkzaamheden in dat land verricht (in de regel 25%, waarbij de fiscale verblijfplaats niet uit het oog mag worden verloren, aangezien die van groot belang is bij het bepalen van de duur van dit soort telewerk). Natuurlijk zijn er bij twijfel nog andere criteria om te bepalen waar de werknemer bijdragen moet betalen (bijvoorbeeld de zetel van de onderneming), maar het is hoe dan ook raadzaam dat zowel uw onderneming als de werknemer vooraf advies inwinnen.

Naast bovenstaande arbeidsrechtelijke kwesties, is het natuurlijk ook van belang om rekening te houden met andere elementen zoals verzekeringen, belastingen, mogelijke vreemdelingenzaken enz.

Kortom, het digitale nomadisme of internationaal telewerken is als zodanig nog niet specifiek bij de wet geregeld in Spanje, maar het wordt wel genoemd in een verordening ter bevordering van startende ondernemingen in Spanje en het is nu een kwestie van afwachten of er uiteindelijk een volledige verordening komt.

Er zijn echter meer mogelijkheden voor bedrijven in Nederland om werknemers hun werkzaamheden in Spanje uit te laten voeren maar ook voor die gevallen is het raadzaam om een en ander op de juiste manier te organiseren en goed advies in te winnen. Ook is het van belang om de laatste ontwikkelingen op dit gebied te volgen en vooral juridisch advies in te winnen over alle noodzakelijke formaliteiten en wettelijke voorschriften. Op die manier vermijd je ongewenste situaties en eventuele boetes van de bevoegde arbeids- en belastingautoriteiten. Bij OTIS Legal Group werken verschillende advocaten die gespecialiseerd zijn in het arbeidsrecht en jou over al deze kwesties van advies kunnen voorzien. Neemt vrijblijvend contact met ons op. Wij helpen je graag.

OTIS Legal Barcelona

Rambla de Cataluña 73
08007 Barcelona
+34 93 272 50 98
barcelona@otislegalgroup.com

OTIS Legal Madrid

Príncipe de Vergara 73
28006 Madrid
+34 91 521 37 86
madrid@otislegalgroup.com

OTIS Legal Mallorca

La Rambla 13
07003 Palma de Mallorca
+34 97 171 33 95
mallorca@otislegalgroup.com

OTIS Legal Ibiza

Calle Illa Plana 7
07800 Ibiza
+34 97 171 33 95
ibiza@otislegalgroup.com

OTIS Legal Marbella

Ramón Gómez de la Serna 22
29602 Marbella
+34 95 140 01 87
marbella@otislegalgroup.com

OTIS Legal Amsterdam

Prins Bernhardplein 200
1097 JB Amsterdam
+31 (0)20 820 35 89
amsterdam@otislegalgroup.com